2-3-2- پژوهشهای خارجیError! Bookmark not defined.
2-4- خلاصه فصلError! Bookmark not defined.
فصل سوم……………………………………………………………………………………57-43
3-1- مقدمه83
3-2- روش پژوهش84
3-3- فرضیه‌های پژوهش84
3-4- مدل پژوهشError! Bookmark not defined.
3-5- متغیرهای پژوهشError! Bookmark not defined.
3-5-1- متغیرها و نحوه محاسبه آن‌هاError! Bookmark not defined.
3-5-1-1- متغیرهای مستقلError! Bookmark not defined.
3-5-1-2- متغیر وابستهError! Bookmark not defined.
3-5-1-3- متغیر تعدیل کنندهError! Bookmark not defined.
3-5-1-4- متغیرهای کنترلیError! Bookmark not defined.
3-5-2- نحوه آزمون فرضیه‌هاError! Bookmark not defined.
3-5-2-1- فرضیه اولError! Bookmark not defined.
3-5-2-2- فرضیه دومError! Bookmark not defined.
3-5-2-3- فرضیه سومError! Bookmark not defined.
3-6- جامعه و نمونه آماریError! Bookmark not defined.
3-6-1- جامعه آماری85
3-6-2- نمونه آماری85
3-7- روش جمعآوری داده‌ها86
3-8-روش تجزیه و تحلیل داده‌ها86
3-8- 1- آمار توصیفی86
3-8-2- آمار استنباطی87
3-8-2-1- رگرسیون87
3-8-2-1-1- ضریب تعیین و ضریب تعیین تعدیل شده87
3-8-2-1-2- آزمون معنادار بودن در الگوی رگرسیون87
3-8-2-1-2-1- آزمون معنادار بودن معادله رگرسیون88
3-8-2-1-2-2- آزمون معنادار بودن ضرایب88
3-8-2-2- نبود خود همبستگی89
3-8-3- روش استفاده از داده‌ها90
3-8-4- آزمون والد90
3-9- خلاصه فصل92
فصل چهارم…………………………………………………………………………………70-59
۴-1- مقدمهError! Bookmark not defined.
4-2- محاسبه اطمینان بیش از حد مدیریتError! Bookmark not defined.
۴-3- آمار توصیفیError! Bookmark not defined.
4-4- آمار استنباطیError! Bookmark not defined.
4-4-۱- آزمون فرضیه اولError! Bookmark not defined.
۴-5-2- آزمون فرضیه دومError! Bookmark not defined.
۴-5-3- آزمون فرضیه سومError! Bookmark not defined.
۴-6- خلاصه فصلError! Bookmark not defined.
فصل پنجم…………………………………………………………………………………..77-72
5-1- مقدمهError! Bookmark not defined.
5-2- مروری بر نتایج بدست آمده از پژوهشError! Bookmark not defined.
5-2-1- نتیجه آزمون فرضیه اولError! Bookmark not defined.
5-2-2- نتیجه آزمون فرضیه دومError! Bookmark not defined.
5-2-3- نتیجه آزمون فرضیه سومError! Bookmark not defined.
5-3- پیشنهادهای پژوهشError! Bookmark not defined.
5-3-1- پیشنهادهای حاصل از یافته‌های پژوهشError! Bookmark not defined.
5-3-2- پیشنهاد برای پژوهشهای آیندهError! Bookmark not defined.
5-4- محدودیت‌های پژوهشError! Bookmark not defined.
5-5- خلاصه فصلError! Bookmark not defined.
منابع و مآخذError! Bookmark not defined.
پیوست شماره1: شرکتهای نمونهError! Bookmark not defined.
فهرست جدول‌ها
شماره و عنوان صفحه
جدول 2-1: خلاصه نتایج پژوهشهای داخلی انجام‌شده در زمینه اطمینان بیش از حد……………..35جدول 2-2: خلاصه نتایج پژوهشهای خارجی انجام‌شده در زمینه اطمینان بیش از حد……………39جدول 4-1: آمار توصیفی شاخص‌های اندازه‌گیری اطمینان بیش از حد………………………………………61جدول ۴-2: آمار توصیفی متغیرهای پژوهش…………………………………………………………………………………61 جدول 4-3: نتایج آزمون فرضیه اول……………………………………………………………………………………………….62جدول 4-4: نتایج آزمون رگرسیونی فرضیه دوم…………………………………………………………………………….64جدول 4-5: آزمون والد مربوط به ضرایبβ1 و β5………………………………………………………………………..65جدول 4-6: آزمون والد مربوط به ضرایبβ2 و β6…………………………………………………………………………65جدول 4-7: آزمون والد مربوط به ضرایبβ4 و β7………………………………………………………………………..66جدول 4-8: نتایج آزمون رگرسیونی فرضیه سوم……………………………………………………………………………67جدول 4-9: آزمون والد مربوط به ضرایبβ6 و β7………………………………………………………………………..68جدول 4-10: آزمون والد مربوط به ضرایبβ8 و β9……………………………………………………………………..68جدول 4-11: خلاصه نتایج فرضیه‌ها……………………………………………………………………………………………….69
فصل اول
کلیات پژوهش
1-1- مقدمه
در سال‌های اخیر، با تشکیل سازمان بورس اوراق بهادار و افزایش شرکتهای پذیرفته‌شده در آن و هم‌چنین نوسان‌های مشاهده شده در شاخص‌های آن، موضوع تقسیم سود برای سرمایه‌گذاران، به موضوعی مهم برای افزایش ثروت تبدیل شده است (بنی مهد و اصغری، 1390: 1). تصمیم‌گیری درباره پرداخت سود و مبلغ آن، موضوع مهم و بحث‌برانگیزی در حوزه مدیریت شرکتی است؛ زیرا در این تصمیم‌گیری، مقدار پولی که باید به سرمایه‌گذاران پرداخت شود و هم‌چنین مقدار پولی که باید برای سرمایه‌گذاری مجدد انباشته شود، مشخص می‌شود. تأمین مالی از محل منابع داخلی (عدم توزیع سود نقدی) از طرفی، برای شرکت مطلوب به نظر می‌رسد و از طرف دیگر، ممکن است برنامه سهامداران خرد برای تأمین بخشی از هزینه‌های زندگی از این بخش را تغییر دهد (سعیدی و بهنام، 1389: 61).
نظریه مالی رفتاری در پاسخ به محدودیت‌های موجود در نظریه‌های مالی مدرن و در نتیجه فرض رفتار منطقی، به وجود آمد و در واقع، جایگزین جدیدی برای مدلهای سنتی و مدرن مالی است. این رویکرد از علم روان‌شناسی، برای درک رفتارهای سرمایه‌گذاران و بازار استفاده می‌شود و جنبه‌های روان‌شناسی رفتار سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی را بررسی می‌نماید. در سال‌های اخیر، بازارهای مالی، شاهد نوسان‌های شدید در قیمت سهام بوده است که به‌شدت، تحت تأثیر رفتارهای سرمایه‌گذاران، دیدگاه‌ها، بینش و تجربه‌های آن‌ها از متغیرهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بوده است؛ در نتیجه لزوم بررسی الگوهای روان‌شناسی و تأثیر آن بر بازارهای مالی احساس می‌شود (اسلامی بیدگلی و طهرانی، 1389: 232).
در این سایت فقط تکه هایی از این مطلب(به صورت کاملا تصادفی و به صورت نمونه) با شماره بندی انتهای صفحه درج می شود که ممکن است هنگام انتقال از فایل ورد به داخل سایت کلمات به هم بریزد یا شکل ها درج نشود-این مطالب صرفا برای دمو می باشد
ولی برای دانلود فایل اصلی با فرمت ورد حاوی تمامی قسمت ها با منابع کامل
1-2- بیان مسأله پژوهش
با وجود ادبیات نظری و تجربی گسترده، تنوع در پرداخت سود سهام1 در طول زمان و در بین شرکت‌ها به‌صورت یک معمای حل‌نشده باقی‌مانده است (دشماخ و همکاران2، 2013: 440؛ بن‌ناکور و همکاران3، 2006). علی‌رغم اینکه پژوهشهای زیادی برای حل این معما انجام شده است، هنوز مدیران برای اتخاذ سیاست تقسیم سود از قضاوت خود استفاده می‌کنند (بیکر4 و پاول5، 2005: 407). دستاوردهای قابل‌توجهی در توسعه مدلهای مالی از دیدگاه رفتاری در ادبیات مالی کسب شده است، ولی در کل، پدیده رفتاری ناسازگاری‌های ادراکی6 به‌طور کامل در ادبیات مالی گنجانیده نشده است و به‌طور خاص، اثرات آن بر سیاست سود سهام به‌طور کامل مطالعه نشده است (بلچاندران و همکاران7، 2013: 2).
به اعتقاد رشید و همکاران8 (2012: 50) یکی از بحث‌برانگیزترین ناسازگاری‌ها در حیطه مالی رفتاری، اطمینان بیش از حد موجود در سطوح مدیران اجرایی است و توجه زیادی به اطمینان بیش از حد در حیطه مالی شرکت‌ها جلب شده است و پژوهشهای اخیر، نظیر لین و همکاران9 (2005)، بن‌دیوید و همکاران10 (2007)، چن و همکاران11 (2011)، وو12 و لیو13 (2011) و دشماخ و همکاران (2013) اثرات اطمینان بیش از حد و اختیار عمل14 مدیریتی را در تصمیم‌گیری‌های مالی کلیدی شرکت، مورد بررسی قرار داده‌اند. به‌کارگیری اختیار عمل مدیریت، همواره در اتخاذ تصمیم‌های سیاست تقسیم سود به‌وسیله مدیریت نمود می‌یابد. پژوهش‌هایی در بازارهای مالی توسعه‌یافته انجام شده است، ولی بازارهای توسعه‌نیافته و در حال ظهور، هنوز در حال بررسی است (رشید و همکاران، 2012: 50).
دنیل و همکاران15 (1998) بیان کردند که تأثیر اطمینان بیش از حد بر اطلاعات شخصی و خصوصی قوی‌تر است و بر اطلاعاتی که به‌طور گسترده نگه‌داری و پذیرفته می‌شوند، ضعیف‌تر است. باورهای مدیریت درباره برخی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری ممکن است بر اساس اطلاعات شخصی باشد، در حالی‌که برای دیگران، باورهای مدیر ممکن است به اطلاعات عمومی‌ای که به‌طور گسترده‌ای در دسترس است، وابسته باشد. اطمینان بیش از حد مدیریت در مورد اول نسبت به دومی تأثیر بیشتری دارد. برای ترکیب این ویژگی اطمینان بیش از حد، باید بین پروژه‌های ابتکاری (پروژه‌هایی که بر اساس اطلاعات شخصی مدیریت ارزیابی می‌شوند) و پروژه‌های رشدی که منعکس‌کننده فرصت‌های رشد16 شرکت است و به‌طور عمومی مشاهده می‌شوند و مدیریت درباره آن‌ها هیچ اطلاعات خصوصی ندارد، تفاوت قائل شد (دشماخ و همکاران، 2013: 446). از این رو در این پژوهش، تأثیر اطمینان بیش از حد مدیریت بر فرصت‌های رشد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی می‌شود.
آلن17 و مایکلی18 (2003) بیان کردند که بازار به‌طور متوسط نسبت به خبر افزایش در سود تقسیمی واکنش مثبت و نسبت به خبر کاهش در سود تقسیمی واکنش منفی نشان می‌دهد. رایج‌ترین توضیح برای این واکنش فرضیه‌های علامت‌دهی است که بر مبنای آن افزایش سود اعلامی به‌وسیله مدیریت، خبر از جریان‌های نقد بالاتری می‌دهد. بومن19 (2009) و دشماخ و همکاران (2013) بیان کرده‌اند که اطمینان بیش از حد مدیریت بر این واکنش بازار تأثیر دارد. از این رو، در این پژوهش سعی شده است تا این تأثیر در بورس اوراق بهادار تهران تبیین شود.
این مطالعه به ادبیات نوپای تأثیر غیرمنطقی بودن مدیریت بر سیاست‌های مالی شرکت می‌افزاید و در شناسایی یکی از دلایلی که ممکن است توضیح دهد چرا شرکت‌ها سود پرداخت می‌کنند، سهم بسزایی دارد. همانطور که اندازه و سودآوری مهم است، توضیح انحراف‌های مقطعی سود و دلیل تصمیم به تقسیم سود به‌وسیله مدیران و به‌تبع آن شرکت‌ها نیز مهم است. مدیران نسبت به یک وضعیت خاص (مثلاً تغییر تقاضای سرمایه‌گذاران برای سود سهام) واکنش نشان می‌دهند. در این مطالعه تأثیر ویژگی‌های شخصیتی مدیران بر عکس‌العمل آن‌ها نشان داده می‌شود و ممکن است سیاست‌های شرکت را نیز توضیح دهد.
سؤال اصلی پژوهش این هست که آیا اطمینان بیش از حد مدیریت می‌تواند به بیان برخی از جنبه‌های سیاست تقسیم سود کمک کند؟ بنابراین، تأثیر اطمینان بیش از حد مدیریت بر سیاست تقسیم سود شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش
سیاست تقسیم سود، مورد توجه نظریه‌پردازان مالی قرار گرفته است. این موضوع، یکی از بحث‌برانگیزترین موضوع‌های ادبیات مالی است و هنوز هم جایگاه برجسته‌اش را حفظ کرده است. بسیاری از پژوهشگران، نظریه‌هایی را ابداع و شواهد تجربی در مورد عوامل تعیین‌کننده سیاست سود سهام یک شرکت ارائه داده‌اند. با این حال، موضوع سود سهام هنوز حل نشده است (بن‌ناکور و همکاران، 2006: 1). سیاست تقسیم سود مهم است؛ نه فقط به‌دلیل مبلغ پولی که در آن درگیر است و ماهیت تکراری تصمیم، بلکه به‌خاطر اینکه سیاست تقسیم سود با اکثر تصمیم‌های مالی و سرمایه‌گذاری که شرکت اتخاذ می‌کند، دارای ارتباط نزدیکی است و درک سیاست پرداخت سود ممکن است به ما برای درک بهتر جنبه‌های دیگر این سیاست کمک کند (آلن و مایکلی، 2003: 3).
تقسیم سود، عاملی اثرگذار بر سرمایه‌گذاری‌های پیش روی شرکت‌ها است؛ هرچقدر که سود بیشتری تقسیم شود، منابع داخلی شرکت به‌منظور اجرای پروژه‌های سرمایه‌گذاری، کم‌تر خواهد شد و نیاز به منابع مالی خارج از شرکت، بیشتر می‌شود که می‌تواند بر قیمت سهام شرکت‌ها در آینده تأثیر داشته باشد؛ لذا، مدیران (با هدف حداکثر کردن ثروت سهامداران) همواره باید بین علایق مختلف سهامداران، تعادلی را برقرار نمایند تا هم فرصت‌های سودآور سرمایه‌گذاری را از دست نداده باشند و هم سود نقدی موردنیاز بعضی از سهامداران را بپردازند؛ بنابراین، تصمیم‌های تقسیم سود که از سوی مدیران شرکت‌ها گرفته می‌شود، بسیار حساس و دارای اهمیت است (مهرانی و تالانه، 1377: 29).
در ایران پژوهش‌هایی که بر روی سیاست تقسیم سود صورت گرفته است، هیچ‌کدام ویژگی‌های رفتاری مدیریت را در این بررسی‌ها دخالت نداده‌اند. از آنجا که مسأله سود سهام به‌طور کامل حل نشده است، در این پژوهش با بررسی تأثیر اطمینان بیش از حد مدیریت بر سیاست تقسیم سود شرکت‌ها سعی شده است که یکی از این ویژگی‌های رفتاری مدیریت در بررسی سیاست تقسیم سود شرکت‌ها دخالت داده شود، تا به درک بهتر جنبه‌های دیگر سیاست تقسیم سود کمک کند.
در حالی‌که ادبیات اطمینان بیش از حد برای تصمیم‌های سرمایه‌گذاری، ادغام و تأمین مالی موجود است؛ مطالعات محدودی روی سیاست سود سهام انجام گرفته است. ادبیات سود سهام به‌طورکلی، روشن می‌سازد که تصمیم‌های سرمایه‌گذاری و تأمین مالی به‌تنهایی، عوامل منحصر به فرد تعیین‌کننده سیاست سود سهام نیستند؛ بنابراین، از یک‌سو، مدیریت دارای اطمینان بیش از حد، ممکن است اگر نیازهای سرمایه‌گذاری بیشتری را احساس کند، سود سهام کم‌تری بپردازد (بن‌دیوید و همکاران، 2007) و از سوی دیگر، اگر انتظار داشته باشد که جریان نقد بیشتری از سرمایه‌گذاری‌های فعلی کسب کند، سود سهام پرداختی را افزایش دهد (وو و لیو، 2011)؛ بنابراین، تأثیر باورهای مدیریت دارای اطمینان بیش از حد بر سیاست سود سهام یک سؤال باز است که هنوز به‌طور مفهومی و تجربی باید مورد بررسی قرار بگیرد (دشماخ و همکاران، 2013: 441).
بازار سرمایه ایران نیز ازجمله بازارهای نوظهور است که نیاز به مطالعه در زمینه اطمینان بیش از حد دارد و پژوهشهای اندکی در این زمینه در بورس اوراق بهادار تهران صورت گرفته است. در ایران پژوهشی که کاملاً مرتبط با موضوع پژوهش باشد، صورت نگرفته است و پژوهش‌هایی که انجام شده است، یا رابطه اطمینان بیش از حد مدیریت را با دیگر عوامل سنجیده‌اند و در این پژوهش‌ها برای اندازه‌گیری اطمینان بیش از حد مدیریت از معیارهای متفاوت‌تری استفاده شده است. به‌عنوان مثال، رامشه و ملانظری (1393) اطمینان بیش از حد مدیریت و محافظه‌کاری را بررسی کردند و برای اندازه‌گیری اطمینان بیش از حد مدیریت از دو سنجه مبتنی بر تصمیم‌های سرمایه‌گذاری استفاده کردند و یا در برخی از پژوهش‌ها، اطمینان بیش از حد سرمایه‌گذاران و نه مدیریت سنجیده شده است. از قبیل اسلامی بیدگلی و طهرانی (1389) که درجه اطمینان بیش از حد سرمایه‌گذاران را با معیارهای تخمین نادرست دقت اطلاعات، اثر بهتر از متوسط و توهم کنترل سنجیده‌اند. از این رو، در این پژوهش از چهار شاخص اندازه‌گیری فعالیت‌های تأمین مالی و سرمایه‌گذاری در سطح شرکت که در پژوهشهای خارجی با اطمینان بیش از حد مدیریت ارتباط داشته‌اند، استفاده شده است.
1-4- اهداف پژوهش
هدف اصلی پژوهش، شفاف‌سازی نقش اطمینان بیش از حد مدیریت در تبیین برخی از جنبه‌های سیاست تقسیم سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.
هدف‌های فرعی پژوهش:
تبیین دیدگاه مدیران و سرمایه‌گذاران نسبت به اطمینان بیش از حد مدیریت در بورس اوراق بهادار تهران
بررسی تأثیر اطمینان بیش از حد مدیریت در ارتباط با دیگر عوامل تأثیرگذار بر سیاست تقسیم سود
تأثیر اطمینان بیش از حد مدیریت بر رابطه بین سیاست تقسیم سود و فرصت‌های رشد شرکت
واکنش قیمت سهام به اعلان خبر افزایش سود سهام به‌وسیله مدیریت دارای اطمینان بیش از حد
ارائه معیارهای اندازه‌گیری قابل‌اجرا برای اطمینان بیش از حد مدیریت در بازار سرمایه ایران
1-5- فرضیه‌های پژوهش
فرضیه اول: بین اطمینان بیش از حد مدیریت و سیاست تقسیم سود رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم: اطمینان بیش از حد مدیریت بر رابطه بین فرصت‌های رشد شرکت و سیاست تقسیم سود تأثیر دارد.
فرضیه سوم: اطمینان بیش از حد مدیریت بر واکنش قیمت سهام به خبر افزایش سود سهام تأثیر دارد.
روش اجرای پژوهش
شما می توانید تکه های دیگری از این مطلب را با جستجو در همین سایت بخوانید
3-1- مقدمه
انتخاب روش پژوهش بستگی به هدف و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد؛ بنابراین، هنگامی می‌توان در مورد روش بررسی و انجام یک پژوهش تصمیم گرفت که ماهیت موضوع پژوهش، هدف و وسعت دامنه آن مشخص باشد. به‌عبارت دیگر، هدف از انتخاب روش پژوهش آن است که پژوهشگر مشخص نماید چه شیوه و روشی را اتخاذ کند تا او را هرچه دقیق‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تر در دست‌یابی به پاسخ یا پاسخ‌هایی برای پرسش یا پرسش‌های پژوهش موردنظر کمک کند (نادری و سیف نراقی، 1379: 63).
در این فصل، روش‌شناسی پژوهش بیان می‌شود. ابتدا با توجه به هدف پژوهش، فرضیه‌ها بیان می‌شود. سپس مدلهای پژوهش و روش آزمون فرضیه‌ها تشریح می‌شود. تعریف متغیرهای پژوهش و اندازه‌گیری هر یک از آن‌ها، جامعه آماری و نمونه پژوهش، داده‌های مورد استفاده و روش تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز در این فصل مطرح می‌شود.
3-2- روش پژوهش
هدف از انتخاب روش پژوهش آن است که پژوهشگر مشخص کند اتخاذ چه شیوه‌ای او را هر چه دقیق‌تر، آسان‌تر و سریع‌تر به پاسخ برای پرسش پژوهش موردنظر می‌رساند (نادری و سیف نراقی، 1379: 64).
این پژوهش از منظر هدف پژوهش، کاربردی است. از منظر مکان پژوهش، در زمره پژوهشهای کتابخانه‌ای قرار می‌گیرد و در نهایت، این پژوهش از منظر روش پژوهش، در زمره پژوهشهای توصیفی- همبستگی است. طرح پژوهش آن از نوع نیمه تجربی و با استفاده از رویکرد پس‌رویدادی (از طریق اطلاعات گذشته) است. از روش پس‌رویدادی زمانی استفاده می‌شود که پژوهشگر پس از وقوع رویدادها به بررسی موضوع می‌پردازد، افزون بر این، امکان دستکاری متغیرهای مستقل وجود ندارد (نمازی، 1389: 39).
3-3- فرضیه‌های پژوهش
فرضیه حدس عالمانه‌ای درباره حل یک مسأله است. فرضیه را می‌توان به منزله رابطه‌ای منطقی بین دو یا چند متغیر تعریف کرد که به‌صورت جمله‌ای آزمون‌پذیر بیان می‌شود. این روابط بر پایه شبکه ارتباط‌هایی تجسم می‌شود که ریشه در چهارچوب نظری تدوین‌شده برای پژوهش دارند (صائبی و شیرازی، 1390: 102).
طبق مبانی نظری و به‌استناد پژوهشهای بومن (2009) و دشماخ و همکاران (2013) فرضیه‌های زیر تدوین شده است:
فرضیه اول: بین اطمینان بیش از حد مدیریت و سیاست تقسیم سود رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم: اطمینان بیش از حد مدیریت بر رابطه بین فرصت‌های رشد شرکت و سیاست تقسیم سود تأثیر دارد.
فرضیه سوم: اطمینان بیش از حد مدیریت بر واکنش قیمت سهام به خبر افزایش سود سهام تأثیر دارد.
-6- جامعه و نمونه آماری
3-6-1- جامعه آماری
یک جامعه آماری عبارت است از مجموعه‌ای از افراد یا واحد‌ها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. معمولاً در هر پژوهش، جامعه مورد بررسی یک جامعه آماری است که پژوهشگر مایل است درباره صفت یا صفت‌های متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد. تعریف جامعه آماری باید جامع و مانع باشد. به‌عبارت‌دیگر، این تعریف باید چنان بیان شود که ازنقطه‌نظر زمانی و مکانی، همه واحدهای مورد مطالعه را در برگیرد و درعین‌حال، از شمول واحد‌هایی که نباید به مطالعه آن‌ها پرداخته شود، جلوگیری به عمل آید (سرمد و همکاران، 1379: 177).
جامعه آماری این پژوهش، کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.
3-6-2- نمونه آماری
در این پژوهش برای تعیین نمونه آماری از روش غربال (حذف سامانمند) استفاده شده است؛ یعنی، ابتدا لیستی از کلیه شرکتهای بورسی تهیه می‌شود و سپس شرکت‌هایی که دارای شرایط موردنظر در پژوهش حاضر نباشند، حذف می‌شوند و بقیه شرکت‌هایی که دارای شرایط موردنظر باشند، به‌عنوان نمونه انتخاب می‌شوند.
بدین ترتیب که از میان کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (اعضای جامعه آماری)، شرکت‌هایی که واجد شرایط ذیل باشند، انتخاب شدهاند.
پایان سال مالی شرکت‌ها 29 اسفند باشد و طی دوره زمانی موردنظر تغییر فعالیت یا تغییر سال مالی نداده باشند.
داده‌های موردنظر برای آن‌ها در دسترس باشد.
شرکتهای انتخاب‌شده جز بانک‌ها و مؤسسه‌های مالی نباشند.
طی دوره مورد بررسی در بورس به‌طور فعال شرکت داشته باشند.
بر اساس این شرایط، از بین شرکتهای مربوط به جامعه آماری، تعداد 92 شرکت که واجد شرایط فوق بوده‌اند از میان صنایع مختلف به عنوان نمونه انتخاب شدهاند. لیست کامل شرکتهای منتخب به عنوان نمونه در پیوست شماره یک درج شده است.
3-7- روش جمعآوری داده‌ها
گردآوری اطلاعات موردنیاز پژوهش، یکی از مراحل اساسی آن است و به لحاظ اهمیت آن، باید به‌طور دقیق تعریف و مشخص شود. مرحله‌ی گردآوری اطلاعات، آغاز فرایندی است که طی آن پژوهشگر یافته‌های میدانی و کتابخانه‌ای را گردآوری می‌کند و به روش استقرایی به فشرده‌سازی آن‌ها از طریق طبقه‌بندی و سپس تجزیه و تحلیل می‌پردازد و فرضیه‌های تدوین‌شده خود را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و در نهایت حکم صادر می‌کند و پاسخ مسأله پژوهش را به اتکای آن‌ها می‌یابد (حافظ‌نیا، 1391: 190).
برای جمعآوری داده‌ها و اطلاعات، از روش کتابخانه‌ای استفاده می‌شود. در بخش کتابخانه‌ای، مبانی نظری پژوهش از کتب و مجلات تخصصی فارسی و لاتین گردآوری می‌شود و داده‌های پژوهش از طریق جمعآوری داده‌های شرکتهای نمونه با مراجعه به صورت‌های مالی، یادداشت‌های توضیحی و با استفاده از نرم‌افزارهای ره‌آورد نوین و تدبیر‌پرداز صورت گرفته است.
3-8-روش تجزیه و تحلیل داده‌ها
3-8-1- آمار توصیفی
به‌منظور شناخت بهتر ماهیت جامعه‌ای که در پژوهش، مورد مطالعه قرار گرفته است و آشنایی بیشتر با متغیرهای پژوهش، قبل از تجزیه و تحلیل داده‌های آماری، لازم است این داده‌ها توصیف شوند. هم‌چنین توصیف آماری داده‌ها، گامی در جهت تشخیص الگوی حاکم بر آن‌ها و پایه‌ای برای تبیین روابط بین متغیرهایی است که در پژوهش به‌کار می‌رود.
3-8-2- آمار استنباطی
آمار استنباطی شامل روش‌هایی است که با استفاده از آن‌ها، اطلاعات موجود در نمونه به کل جامعه تعمیم داده می‌شود. مهم‌ترین هدف آمار، انجام استنباط‌هایی در مورد مشخصات جامعه، با توجه به اطلاعات موجود در نمونه است.
3-8-2-1- رگرسیون
رگرسیون درصدد برآورد رابطه‌ای ریاضی و تحلیل آن است، به‌طوری‌که بتوان با کمک آن کمیت یک متغیر مجهول را با استفاده از متغیرهایی معلوم، تعیین کرد. با فرض آن‌که رابطه علت و معلولی بین دو متغیر کمی وجود دارد و این رابطه به‌صورت خطی باشد، معادله رگرسیون به شکل ŷ = a + bx تعریف می‌شود که به رگرسیون خطی ساده مشهور است. به‌عبارت دیگر، مقدار متغیر وابسته به کمک مقدار متغیر مستقل برآورد می‌شود. شیوه کار رگرسیون بدین‌صورت است که ابتدا باید معناداری کل مدل رگرسیون مورد آزمون قرار گیرد، سپس باید معناداری ضرایب متغیرهای مستقل بررسی شود (مؤمنی و فعال قیومی، 1391: 119و 120).
3-8-2-1-1- ضریب تعیین و ضریب تعیین تعدیل شده
ضریب تعیین (R2)، قدرت توضیح‌دهندگی مدل را نشان می‌دهد؛ یعنی نشان می‌دهد که چند درصد تغییرات متغیر وابسته به‌وسیله متغیرهای توضیحی (متغیرهای مستقل)، توضیح داده شدهاند و عبارت است از تغییرات توضیح داده شده به کل تغییرات (عباسی نژاد، 1384: 13):
در واقع هدف از به‌کارگیری R2 تسهیل در مقایسه نیکویی برازش چندین معادله رگرسیون است که از نظر تعداد متغیرهای مستقل توضیحی متفاوت هستند.
3-8-2-1-2- آزمون معنادار بودن در الگوی رگرسیون
در رگرسیون چندگانه، دو یا چند متغیر مستقل وجود دارد و لازم است که برای مشخص شدن معنادار بودن آن‌ها دو آزمون انجام گیرد. ابتدا آزمون معنادار بودن معادله رگرسیون و در مرحله بعد آزمون معنادار بودن هر کدام از ضرایب متغیرهای مستقل در معادله انجام می‌گیرد.
3-8-2-1-2-1- آزمون معنادار بودن معادله رگرسیون
در یک معادله رگرسیون چندگانه، چنان‌چه هیچ‌گونه رابطه‌ای میان متغیر وابسته و متغیرهای مستقل وجود نداشته باشد، باید تمامی ضرایب متغیرهای مستقل در معادله، مساوی صفر باشند. بدین ترتیب می‌توان معنادار بودن معادله رگرسیون را آزمون کرد.
با داشتن مدل رگرسیون K متغیره:
Yi = β1 + β2 X2i + β3 X3i + … + βk Xki + ui
برای آزمون فرضیه:
H0 : β2 = β3 = … = βk = 0
(یعنی تمامی ضرایب شیب به‌طور همزمان صفر هستند) در مقابل:
H1: تمامی ضرایب شیب به‌طور همزمان صفر نیستند (حداقل یکی از آن‌ها غیر صفر است)
با محاسبه:
F= (ESS⁄df)/(RSS⁄df)= (ESS⁄((K-1)))/(RSS⁄((N-K)))
که در آن Fα (K-1) (N-K) مقدار بحرانی F در سطح معنی‌دار بودن α و درجه آزادی (1-K) در صورت و (N-K) در مخرج است، اگر Fα (K-1) (N-K) ˃ F باشد، رد می‌شود و در غیر این صورت ممکن است پذیرفته شود (ابریشمی، 1390: 301).
3-8-2-1-2-2- آزمون معنادار بودن ضرایب
بعد از آزمون معنادار بودن رگرسیون، بایستی معنادار بودن هر کدام از ضرایب، آزمون گردد. هدف از انجام این آزمون آن است که مشخص شود آیا در سطح اطمینان موردنظر ضریب محاسبه شده مخالف صفر است یا خیر؟
برای آزمون فرضیه:
H0 : βk = 0
H1 : βk ≠ 0
با محاسبه (ابریشمی، 1390: 292):
t= (β ̂_k- β_k)/(Se (β ̂_k))
برای آزمون فرضیه صفر، آماره t بکار برده می‌شود. اگر مقدار t محاسبه شده از مقدار بحرانی t در سطح معنی‌دار تجاوز کند، فرضیه رد می‌شود، در غیر این صورت ممکن است پذیرفته شود (ابریشمی، 1390: 295).
در این آزمون عدم رد H0به مفهوم بی‌معنا بودن ضریب موردنظر و رد H0 به معنی معنادار بودن ضریب موردنظر است.
3-8-2-2- نبود خود همبستگی
مشهورترین آزمون برای تشخیص خود همبستگی به‌وسیله دو آماردان به نام‌های دوربین و واتسن توسعه یافت و به عنوان آماره dدوربین-واتسن شناخته شده است که به صورت زیر تعریف شده است:
d= (∑_(t=2)^(t=n)▒(u ̂_t-u ̂_(t-1) )^2 )/(∑_(t=1)^(t=n)▒u ̂_t^2 )
که نسبت مجموع مربعات تفاوت پی در پی در باقی‌مانده به RSS است. در صورت کسر آماره d، تعداد مشاهده‌ها (n-1) است؛ زیرا، یک مشاهده در تفاوت‌های پی در پی حذف می‌شود.
مزیت بزرگ آماره d دوربین- واتسن این است که مبتنی بر باقی‌مانده‌های برآورد شده است که به‌طور مستمر در تجزیه و تحلیل رگرسیون محاسبه می‌شوند. به‌دلیل این مزیت، در حال حاضر، به‌طور معمول آماره d دوربین- واتسن همراه با سایر معیارها از قبیل ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده، آماره t و آماره F گزارش می‌شود.
محاسبه حد دقیق عمل آزمون دوربین- واتسن مشکل است. بنابراین، آزمون را با کران پایین (dL) و کران بالا (du) انجام می‌دهند. قاعده تصمیم در این آزمون به صورت زیر است:
<d0<dL0 فرض صفر رد می‌شود، خود همبستگی مثبت وجود دارد.
dL<d0<du نتیجه آزمون قطعی نیست.
dL-4du ≤ d0 ≤ -4 نتیجه آزمون قطعی نیست.
du-4du < d0 < فرض صفر تأیید می‌شود، خود همبستگی وجود ندارد.
4dL < d0 < -4 فرض صفر رد می‌شود، خود همبستگی منفی وجود دارد.
لازم به ذکر است که توصیه شده در مواردی که نتیجه آزمون قطعی نیست، برای بالا بردن اطمینان، وجود خود همبستگی پذیرفته شود (گجراتی، 2004: 471-467).
3-8-3- روش استفاده از داده‌ها
معمولاً استفاده از داده‌های آماری به سه روش مقطعی20، سری زمانی21 و ترکیبی22 امکان‌پذیر است:
1- داده‌های مقطعی: داده‌های مقطعی، بر اساس یک یا چند متغیر در یک زمان مشخص جمعآوری می‌شوند.
2- داده‌های سری زمانی: داده‌هایی هستند که در طی یک دوره زمانی جمعآوری می‌شوند.
3- داده‌های ترکیبی پول و داده‌های ترکیبی پانل: در داده‌های ترکیبی، عناصر هر دو دسته از داده‌های سری زمانی و مقطعی وجود دارد. یعنی اطلاعات مربوط به داده‌های مقطعی در طول زمان مشاهده می‌شود. به‌بیان دیگر، چنین داده‌هایی دارای دو بعد هستند که یک بعد آن مربوط به واحدهای مختلف در هر مقطع زمانی خاص است و بعد دیگر آن مربوط به زمان است. یعنی روش داده‌های ترکیبی، روشی برای تلفیق مشاهدات مقطعی در خلال چندین دوره زمانی است (ابریشمی، 1390: 28).
در این پژوهش، با توجه به نوع داده‌ها و روش‌های تجزیه و تحلیل از روش داده‌های ترکیبی استفاده شده است. زیرا متغیرهای مستقل و وابسته از یک جنبه در میان شرکتهای مختلف و از جنبه دیگر در یک دوره زمانی ده ساله آزمون می‌شوند.
3-8-4- آزمون والد23
به‌منظور آزمون نابهنجاری‌های بازارهای مالی و بازده سهام، در این پژوهش از آزمونی استفاده می‌شود که به‌طور خاص بدین منظور به‌وسیله بیدل و سیگل (1994) طراحی شده است. معادله زیر به عنوان مدل پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است (بیدل و همکاران، 1995).
مدل (1)
در این حالت، جهت مقایسه محتوای اطلاعاتی دو متغیر X2 و X1 دو مدل به شرح زیر برازش می‌شود:
مدل (2)
Y = a0 + a1x1 + e
مدل (3)
Y = a0 + a2x2 + e
در ابتدا مدلهای 2 و 3 در یک مدل رگرسیونی به شرح زیر ترکیب می‌شود:
مدل (4)
Y = b0 + b1x1 + b2x2 + e
از این معادله جهت آزمون محتوای اطلاعاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. چنان‌چه مدل (2) درست باشد؛ آن‌گاه انتظار می‌رود، مدل 4 واریانس خطای متفاوتی نسبت به مدل 2 داشته باشد که این تفاوت به شرح زیر می‌شود:
مدل (5)
چنان‌چه مدل 3 درست باشد آن‌گاه انتظار می‌رود، مدل 4 واریانس خطای متفاوتی نسبت به مدل 3 داشته باشد، که این تفاوت به شرح زیر می شود:
مدل (6)
جهت بررسی اینکه کدام یک از دو متغیر x2 , x1 محتوای اطلاعاتی بیشتری دارند آماره‌های به‌دست آمده از مقایسه مدل های 2 و 4 و مدلهای 3 و4 به صورت زیر محاسبه می‌شود:
مدل(7)
((b_1-b_2)/var(b_1-b_2 ) )^2
آماره بالا را آماره والد می‌نامند و دارای توزیع خی دو (X2) با یک درجه آزادی است. در این حالت، فرض صفر به شرح زیر بررسی می‌شود:
:H0محتوای نسبی اطلاعاتی متغیر x1,x2 برابر است.
H1: محتوای نسبی اطلاعاتی متغیر x1,x2 برابر نیست.
چنان‌چه آماره والد برای آزمون فرض فوق معنی‌دار نشود، بدین معنی است که محتوای نسبی اطلاعاتی دو متغیر x2 و x1 یکسان است و چنان‌چه آماره والد برای آزمون فرض فوق معنی‌دار نشود، بدین معنی است که محتوای اطلاعاتی دو متغیر x2 و x1 یکسان نیست و بر مبنای هر یک از مدلهای 2 و 3 قضاوت مشخص می‌شود، کدام متغیر دارای محتوای اطلاعاتی نسبی است.
3-9- خلاصه فصل
در راستای هدف پژوهش و با توجه به موضوع پژوهش، سه فرضیه تدوین شده است. برای آزمون فرضیه اول از رگرسیون خطی استفاده شده است. در آزمون فرضیه دوم و سوم علاوه بر رگرسیون از آزمون والد استفاده شده است. جامعه آماری شامل شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است که با توجه به شرایط پژوهش، 92 شرکت برای تجزیه و تحلیل داده‌ها انتخاب گردید و چگونگی محاسبه متغیرهای پژوهش با استفاده از داده‌های جمعآوری شده و تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون‌های آماری مختلف تشریح شده است.
پیوست شماره 1: فهرست شرکتهای نمونه
ردیفنام شرکتنوع صنعتردیفنام شرکتنوع صنعت1معادن بافقاستخراج کانه‌های فلزی26شیشه و گازکانی‌های غیرفلزی2معدنی دماونداستخراج کانه‌های فلزی27سیمان ارومیهسیمان، آهک و گچ3معادن منگنز ایراناستخراج کانه‌های فلزی28سیمان تهرانسیمان، آهک و گچ4سایپا آذینخودرو و ساخت قطعات29سیمان شاهرودسیمان، آهک و گچ5آهنگری تراکتورسازیخودرو و ساخت قطعات30سیمان شمالسیمان، آهک و گچ6ایران خودرو دیزلخودرو و ساخت قطعات31سیمان صوفیانسیمان، آهک و گچ7ریخته‌گری تراکتورسازیخودرو و ساخت قطعات32سیمان کرمانسیمان، آهک و گچ8رادیاتور ایرانخودرو و ساخت قطعات33سیمان مازندرانسیمان، آهک و گچ9چرخشگرخودرو و ساخت قطعات34کالسیمینفلزات اساسی10ریخته‌گری ایرانخودرو و ساخت قطعات35آلومتکفلزات اساسی11زامیادخودرو و ساخت قطعات36مس شهیدباهنرفلزات اساسی12کاربراتور ایرانخودرو و ساخت قطعات37فروسیلیسفلزات اساسی13سایپا دیزلخودرو و ساخت قطعات38صنعتی سپاهانفلزات اساسی14لنت ترمزخودرو و ساخت قطعات39سرب و روی ایرانفلزات اساسی15نیرو محرکهخودرو و ساخت قطعات40لوله وماشین‌سازیفلزات اساسی16ایران خودروخودرو و ساخت قطعات41نورد و قطعاتفلزات اساسی17محورسازان ایران خودروخودرو و ساخت قطعات42کاشی پارسکاشی و سرامیک18آذر آبساخت محصولات فلزی43چینی ایرانکاشی و سرامیک19ماشین‌سازی اراکساخت محصولات فلزی44کاشی سیناکاشی و سرامیک20صنعتی آماساخت محصولات فلزی45کاشی الوندکاشی و سرامیک21جام داروساخت محصولات فلزی46کاشی نیلوکاشی و سرامیک22آبگینهکانی‌های غیرفلزی47لاستیکی سهندلاستیک و پلاستیک23پشم و شیشه ایرانکانی‌های غیرفلزی48صنعتی بارزلاستیک و پلاستیک24خاک چینیکانی‌های غیرفلزی49گاز لولهلاستیک و پلاستیک25شیشه قزوینکانی‌های غیرفلزی50آبسالماشین‌آلات و تجهیزات
ردیفنام شرکتنوع صنعتردیفنام شرکتنوع صنعت51صنعتی بوتانماشین‌آلات و تجهیزات72شهد ایرانمحصولات‌غذایی‌وآشامیدنی52پارس خزرماشین‌آلات و تجهیزات73بیسکوییت گرجیمحصولات‌غذایی‌وآشامیدنی53سرما آفرینماشین‌آلات و تجهیزات74نوش مازندرانمحصولات‌غذایی‌وآشامیدنی54ایران ترانسفوماشین‌آلات برقی75دارویی ابوریحانمواد و محصولات دارویی55پارس سوئیچماشین‌آلات برقی76کارخانه داروپخشمواد و محصولات دارویی56لامپ پارس شهابماشین‌آلات برقی77داروسازی اسوهمواد و محصولات دارویی57پتروشیمی شازندمحصولات شیمیایی78البرز دارومواد و محصولات دارویی58معدنی املاحمحصولات شیمیایی79داروسازی امینمواد و محصولات دارویی59پتروشیمی آبادانمحصولات شیمیایی80پارس دارومواد و محصولات دارویی60پارس پامچالمحصولات شیمیایی81مواد داروپخشمواد و محصولات دارویی61تولی پرسمحصولات شیمیایی82دارویی جابرمواد و محصولات دارویی62پتروشیمی خارکمحصولات شیمیایی83دارویی داملرانمواد و محصولات دارویی63دوده صنعتیمحصولات شیمیایی84دارویی رازکمواد و محصولات دارویی64شیمیایی سینامحصولات شیمیایی85دارویی زهراویمواد و محصولات دارویی65پتروشیمی فارابیمحصولات شیمیایی86سینا دارومواد و محصولات دارویی66کربن ایرانمحصولات شیمیایی87دارویی داروپخشمواد و محصولات دارویی67لعابیرانمحصولات شیمیایی88دارویی فارابیمواد و محصولات دارویی68بهنوشمحصولات غذایی‌وآشامیدنی89دارویی کوثرمواد و محصولات دارویی69لبنیات پاکمحصولات غذایی‌وآشامیدنی90دارویی اکسیرمواد و محصولات دارویی70دشت مرغابمحصولات غذایی‌وآشامیدنی91دارویی لقمانمواد و محصولات دارویی71سالمینمحصولات غذایی‌وآشامیدنی92ایران دارومواد و محصولات دارویی
Abstract
Management Overconfidence and Dividend Policy of the Companies Listed in Tehran Stock Exchange
By
Azar Borjouei
Overconfident management views external financing costly and hence, offsets future investment needs by lowering the current dividend payout. This study is investigates the relationship between management overconfidence and dividend policy of the companies listed in Tehran Stock Exchange during 2003 to 2012. The first hypothesis was tested using linear regression. The second and third hypotheses are tested with utilizing regression and the Wald test. Results show that there is a negative relationship between management overconfidence and dividend policy. Management overconfidence affects the relationship between free cash flow, growth opportunities, information asymmetry and dividend policy. The market response is more positive to dividend increase announcements by overconfident management.
Keywords: Overconfidence, Dividend Policy, Dividend Increase Anouncement, Cumulative Abnormal Return, Growth Opportunities, Information Asymmetry, Free Cash Flow
Shiraz University
Faculty of Economics Management and Social Science
M.A. Thesis
In Accounting
Management Overconfidence and Dividend Policy of the Companies Listed in Tehran Stock Exchange
By
AZAR BORJOUEI
Supervised by
Dr. J. Moradi
August 2014
1 Dividends
2 Deshmukh et al.
3 Ben Naceur et al.
4 Baker
5 Powell
6 Cognitive Biases
7 Balachandran et al.
8 Rasheed et al.
9 Lin et al.
10 Ben-David et al.
11 Chen
12 Wu
13 Liu
14 Discretion
15 Daniel
16 Growth Opportunity
17 Allen
18 Michaely
19 Bouwman
20 Cross-section Data
21 Time series
22 Panel Data
23 Wald test
—————
————————————————————
—————
————————————————————